انواع اصطلاحات خودرویی-سیستم های کنترلی رفاهی

سیستم های کنترلی رفاهی به مرور از سالیان گذشته در صنعت خودروسازی کم کم به وجود اومدن تا رانندگان به کمک این سیستم های کنترلی رفاهی دارای آرامش و امنیت بیشتری داشته باشن. البته برخی از این سیستم های کمکی علاوه بر آرامش دارای، کارایی خیلی مهمی هم هستن که کم کم دارن تبدیل به استاندارد ثابت خودروها میشن تا رانندگی رو امن تر و دلچسب تر کنن. و استفاده از این وسیله ی چهار چرخ رو آسون تر بکنن.!! پس بیا با کارآموز وبسایت آموزش مکانیک خودرو همراه شو.

1) کروز کنترل: (cruise control)

از سال های دور سیستمی به نام کروز کنترل کم کم پا به خودروها گذاشت. بیاییم با یک مثال این سیستم به شما توضیح بدیم: برای مثال شما در حال حرکت در اتوبان تهران به سمت اصفهان هستید. و قرار چند ساعت رانندگی مداوم داشته باشید. در بیشتر قسمت ها هم مجبورید با سرعت زیاد و یکنواخت به طور مثال با 120Km/h رانندگی کنید. خُب تا اینجا مشکلی نیست. اما مشکل از جایی شروع میشه که پای شما به مرور خسته میشه (چون با سرعت ثابت میرید و پا رو پدال حرکت نمی کنه یعنی سرعت و کم و زیاد نمی کنه) و 2 حالت پیش میاد: 1- به مرور پا به سمت بالا میل می کنه و سرعت کم میشه 2- پا روی پدال به طور ناخواسته فشار وارد می کنه و سرعت زیاد میشه.  سرعت اگه به طور ناخواسته کم و زیاد بشه می تونه خطرناک باشه. برای حل این مشکل از کروز کنتل استفاده می کنن. به این شکل که شما سرعت ماشین رو، روی کیلومتر دلخواه تنطیم می کنید و توی مرحله بعد دکمه کروز رو فعالش می کنید حالا پاتون رو از پدال گاز بر میدارید و ماشین با همون سرعتی که تنظیم کردید حرکت می کنه و شما تنها کاری که باید بکنید اینه که دو دستی فرمون رو سفت بچسبید!!! و هدایتش می کنید. در صورت لزوم هم ترمز می زنید. در صورت فعال شدن ترمز، سیستم غیر فعال میشه و برای فعال کردن یا دوباره به صورت دستی فعال می کنید، یا با دکمه بازیابی که روی اهرمی در کنار فرمان یا رو خود دکمه های فرمان ماشین قرار داره، سرعت قبلی رو بازیابی می کنید و ماشین خودش رو به سرعت تنظیمی میرسونه (در مدل دستی حالت بازیابی محدودیت داره چون با فشردن پدال کلاج هم سیستم غیرفعال میشه و محدوده کمی در همون دنده رو میتونه برگردونه. در غیر این صورت باید به صورت دستی ماشین رو به نزدیکی همون سرعت برسونید و با دکمه بازیابی بقیه کار انجام بشه) . البته دکمه مثبت و منفی هم وجود داره که سرعت رو کم و زیاد می کنه. توی این سیستم نیازه که دریچه گاز روی موتور از نوع برقی باشه. تا بتونه قدرت موتورو کنترل کنه. دکمه های این سیستم روی فرمان و یا روی اهرمی در کنار فرمان قرار می گیره. از این مدل کروز کنترل در محصولات ایرانی به صورت آپشن در 206 ارائه شد و بعداً در دنا و 207 نصب شده است. البته در پژو پارس های مدل پایین که می تنوستید اط طریق ایران خودرو به صورت سفارشی بگریر این سیستم روی دسته دنده قرار داشت.

2) رادار تشخیص خطوط: LDW (Lane Departure Warning)

این رادار خطوط جاده رو بررسی می کنه و تغییر لاین ماشین رو رصد می کنه. برای تغییر لاین اگه راهنما زده نشه و فرمان به آرامی به سمت چپ یا راست حرکت کنه ماشین شروع می کنه به آلارم زدن. و در ماشین هایی که فرمان برقی داره از حرکت به طرفین ممانعت می کنه. خیلی مواقع پیش میاد به دلیل بی احتیاطی راننده و یا خواب آلودگی راننده، ماشین به چپ و راست حرکت کنه، که این سیستم وظیفه ی اصلاح این نوع حرکات رو به عهده داره. در بالای شیشه جلو پشت آینه وسط راداری وجود داره که به وسیله ی اون خطوط جاده رو رصد می کنه. در ضمن این سیستم در زمانی که کروز کنترل فعال میشه وظیفه مهمی رو به عهده داره. از اهمیت این سیستم همینُ بس که در اوایل سال 2018 شخصی در آلمان با اتومبیل فولکس واگن گلف خود در حال حرکت در حالیکه کروز کنترل ماشینش فعال بود سکته کرد و از هوش رفت، ولی با این حال ماشین از طریق این سیستم، اتومبیل رو، روی خطوط حفظ کرد و در نهایت راننده توسط یک راننده تسلا که در جلوی اتومبیل او اقدام به ترمزگیری کرد به وسیله ی ترمز اضطراری ماشینش متوقف شد و جان سالم به در برد.

3) رادار نقطه کور: BSM (Blind Spot Monitoring)

اگه یادتون باشه همیشه میگن هیچ وقت در قسمت عقب یا در کنار کامیون رانندگی نکنید. چون دلیلش اینه که آینه ها هر چه قدر هم خوب و دقیق باشن باز هم نقطه هایی هستن که در آینه قرار نمی گیرن و به اصطلاح در قسمت کور دید راننده قرار می گیرن. همین وضعیت هم در خودروهای سواری وجود داره. برای همین شرکت در قسمت ماشین در پشت سپر در دو طرفش سنسورهایی قرار دادن. (این سنسورها داخل سپر و جدای از سنسورهای دنده عقب است) این سنسورها روی نقطه کور ماشین تنظیم شده است و در زمان مورد نیاز روی آینه آلارم میده تا در سبقت و یا تغییر لاین تصادف انجام نشه. رادرا نقطه کور یکی از اجزای مهم و خیلی کاربردی از سیستم های کنترلی رفاهی هستش

4) کروز کنترل تطبیقی: ACC (Adaptive cruise control)

کروز کنترل تطبیقی یا کروز کنترل هوشمند سیستم تکمیلی کروز کنترل است. همون طور که در بالا گفتیم کروز کنترل سرعت رو ثابت نگه میداره و اگه مانعی جلو اومد و یا به ماشین جلویی نزدیک میشیم با ترمز باید سرعت رو کم کنیم. اما در این سیستم از طریق راداری که در جلو داره و در بعضی مدل ها به همراه دوربین های 360 درجه در اطراف ماشین به طور دائم ماشین های جلویی، خطوط بین جاده ها و در مدل پیشرفت جاده ای شیب جاده رو بررسی می کنه و سرعت خودرو بدون دخالت راننده کم می کنه و دوباره بعد از رفع شدن مانع یا افزایش ماشین جلویی، سرعت رو زیاد می کنه و تا سرعت تعیین شده می رسونه. و مدلهایی که فرمان برقی و سنسور تشخیص خطوط دارن فرمان رو هم کنترل می کنه و بین خطوط حرکت میداره. برای مثال این سیستم در ایران روی جنسیس ، بی ام و سری 7، مرسدس S کلاس نصب شده است. کروز کنترل تطبیقی یکی از اجزای مهم و خیلی کاربردی از سیستم های کنترلی رفاهی هستش.

5) سیستم چراغ های تطبیقی: AFS (Adaptive Front-lighting System)

در جاده های تاریک و یا در محله های تاریک رانندگی می کنید، دید شما نسبت به اطراف کم میشه. و همین برای شما میتونه دردسر ساز بشه. زمانی که در این شرایط بخواهید به طرفین بپیچید به دلیل اینکه تاریک هست دیدی به داخل پیچ ندارید. و این دید زمانی محقق میشه که شما با ماشین وارد پیچ بشید. در اون صورت نور چراغ جلو همراه ماشین می گرده و داخل پیچ رو به شما نشون میده. اما در داخل پیچ مانع یا آدمی باشه چون شما وارد پیچ شدید کنترل ماشین سخت و در بعضی مواقع غیر ممکن میشه و باهاش برخورد می کنید. برای حل این مشکل از سیستم AFS استفاده می کنن. به این شکل که، هروقت فرمان رو به چپ یا راست چرخونید در همون لحظه چراغ به سمت چپ یا راست می گرده و یا چراغی جدید علاوه بر چراغ اصلی به سمت چپ یا راست روشن میشه و قبل از اینکه وارد پیچ بشید، از وضعیت داخل پیچ مطلع میشید و زمان عکس العمل برای شما فراهم میشه. در این سیستم بر روی فرمان سیستمی به نام سنسور زاویه فرمان وجود داره تا در زمان فرمان گیری به ECU اطلاع میده و ECU از طریق دستور به موتور چراغ که به صورت پالس ارسال می کنه چراغ رو به سمت چپ و راست هدایت می کنه.

6) سنسور نور خودکار یا اتولایت: Auto Light

امروز در اتومبیل ها از یک آپشن جالب به نام اتولایت استفاده می کنن. این سنسور وظیفه داره زمانیکه در ابتدای صبح خیلی زود و یا در هنگام غروب هوا به صورت گرگ و میش است و میزان دید کم است و راننده فراموش کرده چراغ رو روشن کنه به صورت خودکار این کار رو انجام میده. و یا در هنگام حرکت اگه وارد تونل یا فضای تاریکی میشید چراغ رو روشن کنه. این سیستم در حداکثر خوردوهای خارجی وارداتی نصب است. و در خودروهای ایرانی در پژو 206 این بستر فراهم است و به راحتی به صورت فابریکی روی 206 نصب میشه.

7) چراغ روز: (Day Light)

از سال 2008 در اتحادیه قانونی تصویب شد مبنی بر این که اتومبیل ها باید در طول روز  هم باید بخشی از چراغ جلوی خودرو یا چراغی مجزا در جلوی خودرو روشن بشه. بر اساس تحقیقاتی که انجام شد متوجه شدن به دلیل روشن موندن چراغ ماشین بیشتر حتی در طول روز هم مورد توجه قرار می گیره و آمار تصادف تا 3 درصد کاهش پیدا می کنه. برای همین از چراغ جداگانه ای به نام اتولایت استفاده می کنن که معمولاً از نوار LED در داخل چراغ و یا جداگانه بر روی سپر جلو نصب می کنن. البته در ماشین های اقتصادی معمولاً از چراغ مه شکن به عنوان دی لایت استفاده می کنن. در ایران بر روی دنا پلاس برای اولین بار در اتومبیل های تولید داخل نصب شده است. در دنا نوار باریک LED در درون کاسه چراغ وجود داره. البته همه ی دی لایت ها با روشن چراغ اصلی نوار LED خاموش میشه و هر وقت چراغ اصلی خاموش میشه این نوار باریک یا چراغ مه شکن روشن میشه.

8) سیستم نور بالای خودکار: AHB (Automatic High Beam)

زمانی که شما در محیط های تاریک رانندگی می کنید نیاز دارید برای دید بهتر از نور بالا استفاده کنید. یکی از معایب استفاده مداوم از نور بالا این است که ماشینی از سمت مخالف میاد و یا ماشینی که در جلوی شما داره رانندگی می کنه اذیت میشه. و شما باید مرتب با دسته چراغ برای تعویض به نور بالا و پایین اقدام کنید. و ممکن بعضی مواقع فراموش کنید که حالت نور رو عوض کنید. بریا سهولت در این کار از سیستم AHB استفاده می کنن. این سیستم به وسیله ی سنسوری که در شیشه جلو نصب شده است ماشین ها رو تشخیض میده و نور پایین استفاده می کنه و زمانی که شرایط برای نور بالا مساعد شد از نور بالا استفاده می کنه. که در جاده های فرعی، مخصوصاً روستایی به شدت به کار میاد و مس تونید تمام جاده و تا اطراف جاده رو ببینید. برای فعال کردن این سیستم در ابتدا چراغ رو روشن کرده و روی حالت Auto میزارید، سپس دسته چراغ رو به سمت داشبورد فشار میدید تا به حالت نور بالای دائم بره و در مرحله آخر دکمه AHM رو فعال می کنید.

9) دید در شب: Night Vision

این سیستم از سال 2000 توسط جنرال موتورز در صنعت خودروسازی معرفی شد. ( البته قبل از این سربازان از این سیستم بر روی کلاه خود استفاده می کردن ) در اویل دهه اول قرن 21 شرکت بنز، بی ام و، لکسوس از این سیستم استفاده کردن و سپس آئودی هم وارد این وادی نیز شد. در این سیستم به راننده کمک می کنه تا در زمانیکه در محیط های تاریک حرکت می کنه بتونه از طریق اشعه مادون قرمز اشیا، حیوانات و انسان ها رو شناسایی کنه، و با اون ها برخورد نکنه. مثلاً در یک جاده جنگلی حرکت می کنید می تونید حیوانی رو پشت درخت یا بوته ای قرار داره ببینید و حواستون رو جمع کنید تا در صورت ورود به جاده باهاش برخورد نکنید. امروزه از نسل جدید استفاده می کنن که دقت بالاتری دارن و تا بُرد بیشتری رو پوشش میدن. در سیستم های اولیه تا بُرد 200 متری و الان تا بُردی در حدود 500 متر رو پوشش میدن. در سیستم های اولیه در تشخیص اشیا و موجودات زنده مشکل داشت که امروزه این مشکل تا حد زیادی بر طرف شده است. شرکت های مختلف از روش هایی مختلف استفاده می کنن مثلاً از همون سیستم نظامی یعنی (FIR) استفاده می کنه که دقت بالای داره ولی در عوض در شرایط مه کمی براش مشکل پیش میاد و بُردی در حدود 200 متر داره. در عوض در بی ام و بُرد در حدود 500 متر است و آب و هوای مختلف روی سیستم تاثیری نداره ولی به دلیل اینکه از روی حرارت (NIR) شناسایی می کنه، اگه موجود مرده ای در وسط جاده باشه یا چوبی در وسط جاده باشه نمیتونه تشخیص بده.

10) سنسور باران

در ابتدای کار که برف پاک کن اختراع شد به صورت دستی کار می کرد و بعد از مدت خیلی کوتاهی از سامانه های کمکی برای حرکت برف پاک کن استفاده کردن و بعدها برای رفاه و آسایش راننده در شرایط بارانی و یا برفی در سال هایی خیلی دور از سیستمی به نام تایمر در برف پاک کن به کار بردن که راننده می تونست از زمان های تعیین شده مثلاً هر 3 ثانیه، 6 ثانیه، 10 ثانیه، 15 ثانیه و …. یکی رو انتخاب کنه. اما زمان هایی پیش میاد در حرکت یک نقطه از مسیر میزان بارون کم و بعد از مدت کوتاهی زیاد میشه. و باز هم برای رفاه حال راننده از سنسور روی شیشه بین شیشه جلو آینه وسط قرار دادن که میزان بارون و برف رو تشخیص میده و بر اساس بارش برف پاک کن رو فعال می کنه. مثلاً در یک لحظه که بارون کم است هر 3 ثانیه یا 5 ثانیه برف پاک کن میزنه. ولی یکهو بعد از چند ثانیه بارون شدید بشه، برف پاک کن با سرعت تند میزنه. در این حالت برف پاک کن تایم خاصی برای فعال بودن نداره و متناسب با آب و هوا کار می کنه که عملکرد خیلی عالی ای داره. در اتومبیل های ایرانی روی 206 میشه به صورت فابریک این سیستم رو نصب کرد. البته برای اینکه روی این حالت رفت از طریق دسته برف پاک کن یک حالتی به نام Auto وجود داره. که دسته روی اون حالت بره سیستم فعال به این شکل فعال میشه.

در این بخش سعی کردیم شما رو با بعضی از سیستم های کنترلی رفاهی که برای کنترل بهتر وسیله نقلیه به کار میرن رو برای شما معرفی کنیم. سیستم های از قبیل: کروز کنترل ساده و تطبیقی، سیستم های تشخیص خطوط، نقطه کور، دید در شب، سنسور چراغ و باران، تنظیم اتوماتیک چراغ ها، چراغ های تطبیقی و دی لایت به زبان ساده آشناتون کردیم. امیدواریم بعضی از این سیستم های کنترلی رفاهی که قابلیت نصب در خودروهای ایرانی به خصوص 206 رو دارن رو نصب کنید و از رانندگی ایمن تر و با رفاه بیشتر لذت ببرید. در انتها توجه شما رو به کلیپ هایی در مورد این مطلب جلب می نماییم.